Khi con không hứng thú, không quan tâm, không có động lực làm việc, học tập, cha mẹ cần làm gì?

Một cô bé không muốn học tập và làm việc

Cô bé Hà năm nay học lớp 8, một giai đoạn bản lề của việc học tập để có thể thi đỗ cáp III trong bối cảnh việc này càng ngày càng khó khăn đối với học sinh Ha nội. Tuy nhiên thời gian này cô bé có biểu hiện mất hứng thú với trường học. Mẹ cô thường xuyên phải dỗ dành và sau đó la mắng mới có thể lôi cô ra khỏi giường vào mỗi buổi sáng để đến trường. Mỗi lần như vậy cô thường miễn cưỡng đến với vẻ mặt tức giận và và tâm trạng ủ rũ.

Giờ học ở nhà mỗi tối là những trận chiến mẹ con bởi cô thường xuyên giả vờ học và xem facebook, tiktok thay vì làm bài tập. Kết quả là điểm số của cô ấy ngày càng trượt dốc. Mẹ cô than thở “Con tôi không muốn học, nó không biết rằng việc thi vào lớp 10 là rất khó khăn. Cô ấy cũng không làm việc vặt trong nhà hay hứng thú vào các hoạt động gia đình. Chúng tôi đã động viên, đưa ra phần thưởng, hứa hẹn những phần thưởng lớn nếu kết quả học tập được nâng cao nhưng cô ấy vẫn không hào hứng. Chúng tôi đã la mắng, trừng phạt và và tịch thu điện thoại, cấm cửa không cho đi chơi... nhưng mọi thứ đều vô. Cô ấy ấy dường như không có hứng thú hay động lực cho bất cứ điều gì cả học tập và lao động. Chúng tôi nên làm gì?"

I.Cha mẹ cần làm gì khi con thiếu động lực học tập, làm việc?

1. Hiểu con bạn, bản thân bạn và tình hình

Hầu hết giáo viên và phụ huynh đều nhận ra rằng động lực là chìa khóa của việc học tập và làm việc, nhưng điều đáng buồn là chúng ta không phải lúc nào cũng biết rõ về nó. Những hiểu biết sai lầm về động lực là rào cản chính khiến chúng ta thất bại trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến thiếu động lực học tập của con. Những niềm tin sai lầm về động lực có thể khiến chúng ta đưa ra những can thiệp không chỉ không có hiệu quả mà còn có thể làm triệt tiêu động lực của con cái chúng ta. Không có đứa trẻ nào thiếu động lực cả mà chỉ là chúng có động lực sai hướng.

Khi một đứa trẻ thiếu động lực, sẽ rất hữu ích nếu bạn bước vào thế giới của nó để khám phá mục đích hành vi của nó. Hầu hết các hành vi không có động lực là một phản ứng đối với việc phải làm điều gì đó mà trẻ không muốn làm. Cũng chính đứa trẻ đó có thể có động lực cao trong các lĩnh vực do chính nó lựa chọn. Có lẽ con bạn cảm thấy bất lực và đang cố nói với bạn rằng “Mẹ không thể ép buộc con,” như cách duy nhất để con giành chiến thắng trong cuộc tranh giành quyền lực.

Có lẽ cô ấy cảm thấy được yêu một cách có điều kiện trước áp lực và kỳ vọng cao của bạn, điều này khiến bạn tổn thương nên muốn đáp trả bằng cách không cố gắng.

Nếu bạn đã làm quá nhiều việc cho con mình , có thể trẻ đã tin rằng mình không có khả năng và đã bỏ cuộc vì tránh cố gắng dễ hơn là đối mặt với thất bại. Con bạn có thể đang so sánh mình với anh chị em và cố gắng tìm sự gắn bó và ý nghĩa trong gia đình bằng cách trở nên khác biệt, đặc biệt nếu một trong hai anh chị em có động lực cao.

Một khả năng khác là anh ta đã học được nhiều thói quen xấu do được phép xem quá nhiều TV hoặc chơi quá nhiều trò chơi điện tử.

Dù lý do là gì, một đứa trẻ thiếu động lực là một trong những tình huống khó khăn và nản lòng nhất mà cha mẹ phải đối mặt. Phản ứng điển hình của cha mẹ là làm mọi việc cho con, thúc ép con nhiều hơn, thử trừng phạt hoặc khiến con cảm thấy tồi tệ với hy vọng con sẽ thay đổi cách sống của mình. Nhưng tất cả những phản ứng này làm cho tình hình tồi tệ hơn. Thử thách dành cho các bậc cha mẹ là ngừng làm những việc không như ý và mất thời gian tìm cách động viên cả mình và con cái.

2. Những gợi ý cho cha mẹ khi con không có động lực học tập và làm việc

2.1. Hãy nhìn lại hành vi của chính bạn.

Bạn đã dành đủ thời gian thực sự chất lượng để cho con, để hiểu rõ con ngươi thật của con, những thứ con yêu thích, con ghét… và đón nhận, tận hưởng mà không so sánh, phán xét nó chưa?

Bạn có bận rộn đến mức không quan tâm thực sự đến con tới mức con phải tỏ ra khác biệt hay chốg đối để tìm kiếm sự chú ý từ bạn?

Bạn có kiểm soát chặt chẽ đến mức con bạn không có chút quyền riêng tư, không có không gian để khám phá bản thân cái có thể thúc đẩy sự tranh giành quyền lực và nổi loạn không?

Có phải kỳ vọng của bạn quá cao khiến con bạn cảm thấy mình không thể đáp ứng được kỳ vọng đó và cảm thấy bị tổn thương bởi tình yêu có điều kiện của bạn?

Bạn có đang làm quá nhiều cho con mình, điều này có thể khiến con tin rằng mình không có khả năng?

Nếu bạn trả lời có cho bất kỳ câu hỏi nào trong số đó, hãy dừng hành vi đó ngay lập tức và chọn bất kỳ gợi ý nào sau đây để tạo mối quan hệ tôn trọng hơn.

“Nếu bạn cảm thấy mình thực sự tức giận hoặc thất vọng với con mình, hãy lùi lại một bước”. “Đặt mọi thứ vào bối cảnh.”

“Tôi không cố gắng biến con mình trở thành một người khác. “Tôi chỉ muốn anh ấy phát huy hết tiềm năng của mình.”

2. 2. Đừng tranh cãi hoặc đấu tranh với con về động lực

Những đứa trẻ này thường bị thúc đẩy bởi cuộc tranh giành quyền lực. Họ tìm nhiều cách khác nhau để đấu tranh với cha mẹ mình. Do đó, công việc của cha mẹ là tìm ra những cách khác để trẻ giải quyết vấn đề đang gây ra sự tranh giành quyền lực. Nhưng nếu cha mẹ không có những cách khác thì cuộc tranh giành quyền lực sẽ tiếp tục không có hồi kết.

Nếu bạn cãi nhau ngày này qua ngày khác với một đứa trẻ không chịu rời khỏi giường, bạn sẽ không bao giờ giải quyết được vấn đề đó. Vì dù có ra khỏi giường thì anh ấy cũng không đánh răng. Và ngay cả khi anh ấy đánh răng thì anh ấy cũng không chải tóc. Hoặc anh ấy sẽ không mặc quần áo sạch sẽ, hoặc anh ấy sẽ không làm bài tập về nhà.

Hãy hiểu rằng khi bạn la mắng con vì thiếu động lực, bạn đang tạo cho con sức mạnh để chống lại hành vi đó. Vì thế đừng la hét. Đừng tranh cãi. Đừng trao quyền cho hành vi phản kháng của họ.

Tôi hiểu rằng cha mẹ cảm thấy thất vọng—điều đó là bình thường. Và đôi khi bạn sẽ mất bình tĩnh, ngay cả khi bạn biết rõ hơn.

Vấn đề tôi muốn nói ở đây là la hét, đánh nhau sẽ không giải quyết được vấn đề. Nếu bạn la hét và đấu tranh vì những vấn đề này, bạn đang trao cho anh ấy nhiều quyền lực hơn trong cuộc đấu tranh và bạn không muốn làm điều đó. Đây là những gì cần làm thay thế.

Thay vì mong đợi con bạn thay đổi, hãy tự thay đổi mình, hãy hành động theo với lòng tốt, sự kiên trì, sự kiên quyết, nhân phẩm và sự tôn trọng. Sử dụng một từ để truyền đạt những gì con bạn cần làm: “Bài tập về nhà”. “Việc nhà.” Giao tiếp bằng mắt và cố gắng thể hiện thái độ kiên quyết nhưng tử tế. Nếu bạn vẫn bị phản đối, hãy ngậm miệng lại, nở một nụ cười hiểu biết, một cái nháy mắt hoặc một cái ôm với anh ấy và chỉ ra những việc cần làm. Những phương pháp này có tác dụng thúc đẩy hơn nhiều so với những lời lẽ mời gọi tranh giành quyền lực.

Đừng quá coi trọng đến phần thưởng để tạo động lực, có thể bạn sẽ dính vào cái bẫy, cũng đừng quá coi trọng đến các hình phạt tạo nên sự sợ hãi để ép con bạn thực hiện điều bạn muốn. Chúng không có tác dụng lâu dài và bạn sẽ ngày càng phải tăng mức độ của hình phạt hay phần thưởng và cuối cùng nó cũng sẽ trở thành nguồn gốc của các cuộc chiến mới.

2.3. Tìm hiểu điều gì khiến con bạn thích thú

Điều gì thúc đẩy con tôi?

Cô ấy thực sự muốn gì?

Tôi có thể hỏi những câu hỏi nào để giúp anh ấy khám phá và tìm hiểu sở thích của mình?

Mục tiêu và tham vọng của cô ấy là gì?

Bước đủ xa để nhìn con bạn như một con người riêng biệt. Sau đó quan sát những gì bạn nhìn thấy. Hãy nói chuyện với con để tìm câu trả lời cho những câu hỏi trên. Và sau đó hãy lắng nghe – không phải những gì bạn muốn có câu trả lời mà là những gì con bạn đang nói. Hãy lắng nghe cô ấy. Tôn trọng câu trả lời của cô ấy, ngay cả khi bạn không đồng ý.

Tiếp tục đặt câu hỏi “cái gì” và “như thế nào” để giúp trẻ khám phá và hiểu nguyên nhân và kết quả, đồng thời sử dụng thông tin này để lập kế hoạch cho những thay đổi. Những câu hỏi bẹn nên hỏi như "Con cảm thấy thế nào về những gì đã xảy ra?" "Điều gì là quan trọng với con?" “Những lợi ích cho bạn bây giờ hoặc trong tương lai nếu con làm hoặc không làm điều này?” “Kế hoạch nào sẽ giúp con đạt được mục tiêu của mình?” (Nếu con nói: “Con không biết”, hãy nói: “Hãy nghĩ về điều đó và nói lại với bố/mẹ sau vì bố/me biết con là người biết cách giải quyết vấn đề ”)

2.4. Hãy để con bạn tự lựa chọn - và đối mặt với hậu quả

Hậu quả có tiếng nói to hơn mọi tiếng nói to nhất của bạn. Hãy để con bạn đưa ra lựa chọn của riêng mình. Khi đó là một lựa chọn sai lầm, hãy quy trách nhiệm cho anh ấy bằng cách để anh ấy đối mặt với những hậu quả tự nhiên đi kèm với nó. Nếu con bạn đi học muộn, con sẽ phải chịu kỷ luật của nhà trường, đừng giải cứu nó. Hãy cân nhắc áp dụng những hậu quả logic phù hợp với tính chất và mức độ của sai lầm. Nếu hậu quả của việc con không làm bài tập về nhà là cấm sử dụng máy tính hay điện thoại, hãy đặt điều kiện con có thể lấy lại nó vào tay con. Nếu con hoàn thành công việc của mình, con sẽ lại có được thời gian sử dụng máy tính mà bạn đã đồng ý. Đó sẽ là động lực để con đi đúng hướng mà không cần bạn phải bảo nó phải làm gì, làm như thế nào và giảng giải cho anh ấy lý do tại sao anh ấy nên quan tâm.

2.5. Tham gia giải quyết vấn đề chung.

Cùng nhau quyết định vấn đề là gì và một số giải pháp khả thi là gì. Bắt đầu bằng cách chia sẻ quan điểm của bạn: “Tôi nhận thấy rằng bạn không cố gắng làm bài tập ở trường hoặc giúp đỡ việc nhà.” Sau đó mời anh ấy chia sẻ quan điểm của anh ấy về những gì đang xảy ra. Điều này chỉ hiệu quả nếu anh ấy cảm thấy bạn sẽ lắng nghe mà không phán xét. Sau đó, cùng nhau động não để tìm giải pháp và chọn giải pháp phù hợp với cả hai bạn.

2.6. Hãy truyền cảm hứng

Cách duy nhất để tạo động lực là ngừng cố gắng động viên. Thay vào đó, hãy hướng tới việc truyền cảm hứng cho con bạn. Làm thế nào để bạn làm điều đó? Hãy là một người truyền cảm hứng. Hãy tự hỏi liệu hành vi của bạn đang truyền cảm hứng hay kiểm soát. Hãy hiểu rằng con bạn sẽ muốn chạy theo hướng khác nếu bạn quá kiểm soát. Hãy nghĩ về ai đó trong cuộc sống của bạn, người đang truyền cảm hứng cho bạn và nỗ lực hướng tới mục tiêu đó. Hãy nhớ rằng, điều duy nhất bạn có thể tạo động lực nếu bạn thúc ép con mình là động lực chống lại bạn.

II. Lập kế hoạch trước để ngăn chặn các vấn đề trong tương lai

1. Chú ý khi một đứa trẻ thường tham gia đột ngột dừng lại. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy có điều gì đó đang xảy ra ở trường hoặc ở nhà, chẳng hạn như ly hôn hoặc bệnh nặng. Hoặc đứa trẻ có thể gặp vấn đề với các mối quan hệ bạn bè.

2. Giúp con bạn thiết lập mục tiêu. Hỏi xem con bạn sẽ làm gì nếu có cây đũa thần và có thể làm điều mình thích. Điều này sẽ cung cấp cho bạn rất nhiều thông tin chi tiết về sở thích thực sự của con bạn.

3. Thường xuyên tổ chức các cuộc họp gia đình và các buổi giải quyết vấn đề chung. Giữ ba điều trong tâm trí. Đầu tiên, khi trẻ em tham gia vào việc đưa ra quyết định, chúng sẽ có động lực để tuân thủ các quyết định đó. Thứ hai, trẻ em tham gia nhiều hơn khi chúng hiểu được tầm quan trọng của những gì chúng đang làm. Thứ ba, trẻ em học được một kỹ năng sống có giá trị khi chúng tham gia động não để tìm ra các giải pháp tôn trọng và hữu ích cho tất cả những người có liên quan.

4. Phát huy điểm mạnh Nếu trẻ làm tốt ở bất kỳ lĩnh vực nào, hãy khuyến khích trẻ dành nhiều thời gian hơn cho lĩnh vực này. (Đừng cấm cô ấy dành thời gian cho một môn học mà cô ấy học tốt cho đến khi cô ấy học tốt hơn ở môn khác.) Một đứa trẻ cần cảm thấy được khuyến khích trong lĩnh vực sức mạnh của mình. Dạy cô ấy quản lý những điểm yếu của mình và cho cô ấy biết rằng thỉnh thoảng vượt qua hoặc rớt một lớp nào đó cũng không sao miễn là cô ấy làm tốt ở những lĩnh vực mà cô ấy có thế mạnh.

5. Tránh giảng bài và thể hiện sự đồng cảm khi con bạn gặp thất bại. Dạy rằng sai lầm là cơ hội tuyệt vời để học hỏi.

6. Bỏ qua và cho phép con bạn giải quyết vấn đề. Có một sự khác biệt giữa buông bỏ và từ bỏ. Từ bỏ có nghĩa là cắt đứt mọi ràng buộc, điều này gửi thông điệp rằng bạn không còn nữa. Khi bạn buông tay, bạn có thể duy trì kết nối trong khi trao lại trách nhiệm giải quyết vấn đề cho con mình.

Kỹ năng sống trẻ em có thể học

Trẻ em có thể biết rằng chúng có thể thiết lập các mục tiêu của riêng mình và học các kỹ năng cần thiết để hoàn thành các mục tiêu đó, và cha mẹ của chúng sẽ ở đó để giúp chúng. Chúng có thể biết rằng cha mẹ chúng yêu thương chúng vô điều kiện và tin tưởng vào chúng để tìm ra mọi thứ và học hỏi từ những sai lầm của chúng.

III. Những lưu ý cần nhớ

1. Giúp con bạn tìm thấy và duy trì lòng dũng cảm

Hãy làm điều đó bằng cách nhấn mạnh rằng vấn đề không phải là thất bại, mà là chúng ta làm gì sau khi thất bại.

2. Nhớ đừng sống qua con cái.

Công việc của bạn là giúp họ khám phá ra họ là ai và phát triển các mục tiêu của riêng họ.

3. Đứng xa để nhìn rõ hơn

Khi bạn đã nhìn nhận chính mình, đã thay đổi mà tình hình chưa cải thiện, hãy nhớ rằng việc con bạn thiếu động lực không phải lúc nào cũng là lỗi của bạn, vì vậy đừng cá nhân hóa nó. Khi làm điều này, bạn chỉ tạo ra nhiều sự phản kháng hơn, thúc đẩy các cuộc đấu quyền lực và tất nhiên nó không hiệu quả.

Cũng giống như nếu bạn nhìn quá kỹ vào gương, bạn thực sự không thể nhìn thấy chính mình - nó chỉ mờ đi mà thôi. Nhưng khi bạn đi xa hơn, bạn thực sự nhìn thấy chính mình rõ ràng hơn.

Hãy làm điều tương tự với con bạn. Đôi khi chúng ta quá gần gũi, quá gắn bó đến mức chúng ta không thể coi họ là tách biệt khỏi chúng ta. Nhưng nếu bạn có thể lùi lại đủ xa, bạn thực sự có thể bắt đầu coi con mình như con người thật của chúng và bắt đầu tìm hiểu điều gì khiến con cảm thấy hứng thú - và sau đó bạn cũng có thể giúp con hiểu được bản thân mình. Chúng ta cần lùi ra đủ xa với họ đủ để họ có thể tìm ra họ là ai, họ nghĩ gì và lợi ích của họ nằm ở đâu.

Lùi đủ xa cũng là cách mà chúng ta có thể duy trì sự kết nối lành mạnh để có thể gần họ mãi mãi.